75 jaar bevrijding

Home Kerkelijk erfgoed 75 jaar bevrijding

75 jaar bevrijding

In een zaal van de Kruiskerk hangt een tekening over Sijbren Lautenbach, die in 1945 in Bergen Belsen om het leven kwam. Toen ik die tekening zag vond ik dat een goede aanleiding om in deze maand daar in deze rubriek wat over te schrijven. Hoe deze tekening daar komt weet ik niet maar deze gedenktekening kan worden beschouwd als een symbool van de strijd en de slachtoffers tijdens de oorlog 1940-1945.

Sijbren Lautenbach is geboren in 1919 en woonde op De Kamp. Hij zat in de oorlog in het verzet in Delft, werd daar opgepakt en hij is in het concentratiekamp Bergen Belsen gestorven op 25 april 1945. Hij is voor zover mij bekend de enige Berltsumer uit het verzet die in de oorlog gesneuveld is. Toch heeft die oorlogstijd veel meer wonden geslagen bij Berltsumers. Meerdere dorpsgenoten zijn toen opgepakt en niet iedereen is teruggekomen.

We vinden het nu vreemd dat dit niet algemeen bekend is maar daar werd eigenlijk niet over gesproken. Het volgende citaat van het Fries Verzetsmuseum zegt genoeg. ‘Bij hun thuiskomst werden de veelal vermagerde, uitgeputte en hongerige mannen [soms] geconfronteerd met de vraag waarom ze niet hadden ondergedoken. Of durfden ze niet? En wat hadden ze wel niet uitgespookt, daar in Duitsland?’. Als ik het dagboekje van Romke van Reenen lees, zijn er diverse mensen opgepakt. Jongeren moesten zich melden voor de Arbeitseinsatz maar deden dat vaak niet en doken onder in een van de hokjes op het land. Op 21 januari 1945 werd de Gereformeerde kerk omsingeld met het doel de jongeren die zich niet hadden gemeld, gevangen te nemen. Omdat de jongeren niet in de kerk waren hebben ze ouderen van ongeveer 40-45 jaar meegenomen. De organist Jan van der Meij had zich in het orgel verstopt. Wie kan me daar meer over vertellen?

De Duitsers  hadden begin 1945 mensen nodig om de door bombardementen verwoeste haven van Wilhelmshaven (bij Bremen) weer te herstellen. Daarom werden veel mensen opgepakt in Noord Nederland. Een broer van mijn mem, Siebren Quarré, is op 12 januari 1945 tijdens spertijd gevangengenomen en naar het strafkamp in Wilhelmshaven gebracht om daar te werken. Na zijn terugkomst in april werd daar niet veel over gesproken. Ik ben sinds kort veel meer te weten gekomen over de ontberingen daar. Zo zullen er veel meer mensen geweest zijn met traumatische oorlogservaringen.

De huidige coronacrisis en de druk die dat legt op de zorg in de ziekenhuizen wordt ook wel vergeleken met een oorlogstijd. Deze coronacrisis is nog niet voorbij en zal denk ik een grote nasleep hebben bij direct betrokkenen maar ook bij de verpleging en verzorging. Ook voor ons als kerkgemeenschap ligt daar een belangrijke rol. Onbedoeld is de gedenktekening over Sijbren Lautenbach daarvan een blijvende aansporing.

Durk Osinga