Ik schrijf dit op de woensdag na de inauguratie van Donald Trump als president van de V.S. Laat ik maar kleur bekennen: ik ben niet z’n grootste fan. Daarmee wil ik niet zeggen dat mensen zus of zo moeten stemmen of hetzelfde moeten vinden als ik; politieke adviezen, daar waag ik mij niet aan. Maar het is ook niet zo dat politiek en kerk twee gescheiden werelden zijn; dat datgene wat wij geloven en datgene wat ik mag verkondigen altijd keurig gescheiden moet blijven van de maatschappelijke ontwikkelingen om ons heen. En daar kwam ik een opvallend voorbeeld van tegen.
Het meest interessante moment van het hele inauguratie-circus was wat mij betreft de interreligieuze gebedsdienst, geleid door de bisschop van Washington. Zij hield een (in mijn ogen) prachtige preek over streven naar eenheid in het land, en wat ervoor nodig is om die eenheid niet op zand, maar op rotsgrond te laten rusten. Ze noemde drie pijlers voor bestendige eenheid: het eren van de waarde van ieder mens (niet alleen de mensen die op jou lijken of het met jou eens zijn), eerlijkheid en nederigheid. Het zijn woorden die helend kunnen zijn in een tot op het bot verscheurd land met verscheurde families en gemeenschappen. Het zijn ook stuk voor stuk woorden die doordrenkt zijn van Bijbelse taal. Dit is hoe christelijke waarden gepredikt kunnen worden in de maatschappij, hoe geloof en maatschappij elkaar kunnen raken. Maar hoe mooi deze boodschap ook was, ze was nog wel wat vrijblijvend; iedereen knikte, en dat is meestal een teken dat het scherpst van de snede nog niet gevonden is.
Het meest interessante deel van haar toespraak kwam aan het einde, toen zij president Trump rechtstreeks toesprak. Haar boodschap was ongeveer dit: ‘president Trump, heb medelijden met de ‘verliezers’ van deze verkiezingen; de vluchtelingen en immigranten, de LHBTQ-gemeenschap, de mensen die tegen u stemden. Zij zijn nu bang. Ontferm u ook over hen, wees ook hun president.’ Het was een hele gevoelige, kwetsbare oproep. Het waren ook woorden die niemand had verwacht te horen op het feestje van Trump, en aan de reactie van Trump te zien had hij dit zelf ook niet verwacht. Meteen na de dienst klom Trump in de digitale pen om de bisschop ervan te betichten een Trump-hater te zijn en een extreem-linkse ‘woke’ fanatiekeling. Hij voelde zich behoorlijk op zijn tenen getrapt en hij eiste excuses. Ik heb de woedende reacties uit kamp Trump gelezen: ‘dit was geen preek, dit was puur activisme!’ ‘Hoe durft ze in een kerkdienst een politieke boodschap uit te dragen?’
Dus daar zijn we nu aanbeland. Een nederige oproep om genade, in Godsnaam, wordt weggezet als politiek activisme. Iedereen woedend. En dat terwijl er juist hele sterke Bijbelse papieren zijn voor genade als kernkwaliteit van een goede heerser. Neem Psalm 72, waar over een goede koning van Israël wordt gezegd: ‘Hij zal bevrijden wie arm is en om hulp roept, wie zwak is en geen helper heeft. Hij ontfermt zich over weerlozen en armen, wie arm is, redt hij het leven.’ Koning Trump lijkt een beweging te representeren die deze verantwoordelijkheid liever even overslaat. ‘Eigen volk eerst!’ Of misschien wel ‘Trump-stemmers eerst!’
Begrijp me goed; ik laat alle beleidsmatige discussies graag langs me heen gaan. Ik heb er mijn mening over, maar die zal ik niet van de kansel roepen. De stem van de kansel, net als de stem vanuit de kerk, is richting de maatschappij niet een sturende, sterke stem; geen stem die gehoorzaamheid eist of met geweld dreigt. Nee, onze stem mag een stem zijn als die van deze bisschop, die vol ontferming pleit namens de kwetsbaren, om genade. En misschien is het inderdaad zo dat de machtige stemmen van de komende jaren dat zien als een grove belediging en een extreemlinkse leus. Als dat zo is, dan zal het misschien meer op ons aankomen om die genade vorm te geven.
De ontwikkelingen in Amerika worden weerspiegeld door de ontwikkelingen in Europa en in ons eigen land. De wereld verhardt en genade wordt zeldzamer. Als je oprecht van mening bent dat het beleidsmatig het beste is voor de samenleving als de Trumps van de wereld het nu even voor het zeggen krijgen; stem dan op hen, ondersteun die bewegingen. Maar als je op het punt komt dat een hartstochtelijk pleiten om genade voor de kwetsbaren, op jou overkomt als een (s)linkse aanval; keer dan alsjeblieft terug. Waak voor je hart.
Laat mijn hart nooit koud zijn, Heer.
Laat mij nimmer gaan. Abba, Vader,
laat mij zijn slechts van U alleen.
Ds. Rob Bergsma