In het kerkarchief bevinden zich twee oude stempels. Dit zijn oude lakstempels die bij officiële stukken in de rode lak werden geperst. Bij oude stukken van een notaris zie je ze nog wel. Tegenwoordig zijn het ‘gewone’stempels bij de notaris en zijn de stempels in het papier gedrukt. Maar de functie is dezelfde.
Ik heb wel eens gezocht in de notulen van de kerk wanneer deze gemaakt zijn maar dat is natuurlijk monnikenwerk. Totdat ik in de onvolprezen geschiedschrijving van Watse Posthumus de opmerking vond, dat in 1896 het kerkenraadslid Jan Hacquebart voorstelde een stempel te maken voor de uitgaande post. De kerkvoogdij die tot 1951 afzonderlijk naast de kerkenraad fungeerde had al een eigen stempel. De uitvoering van het stempel is precies gelijk dus die zal ook in 1896 gemaakt zijn. Wat staat er nu op de zegels?
Het kerkenraadszegel heeft als randschrift : Sig. Ecclesiae Berlcumanae Senatus (=zegel Kerk Belcum kerkenraad) en de afbeelding is de heilige Michael met de draak. De vorige romaanse kerk uit 1348 was gewijd aan de heilige Michael.
Het andere zegel is van de voormalige kerkvoogdij, nu de kerkrentmeesters. Het randschrift luidt: Sig. Ecclesiae Belcumanae (=zegel kerk Belcum). De afbeelding staat ook op de oude gevelsteen die na de restauratie in 1972-1980 in de zuidoost muur is geplaatst. Op deze steen staat een afbeelding van een romaanse kerk en op het dak een liggend lam, dat een vaandel draagt. Het lam met een vaandel is een rooms katholieke voorstelling van het zegevierende Lam Gods (=Jezus Christus) of ook wel het Sint Jans Lam. Als je even googled op internet kom je beide afbeeldingen tegen. In het Latijn is dit het Agnus Deï. In de middeleeuwen was de kerk in Berltsum een rooms katholieke kerk zoals overal, dus deze afbeelding was niet zo vreemd.
De afbeelding van de kerk is nog wel een raadsel. De voorganger van de huidige Koepelkerk was een kruiskerk, die in 1348 gereedkwam. Deze kerk had twee aanbouwen of kapellen. In die tijd bestond er ook een Jansleen, waarvan de opbrengst aan de kerk toekwam. Misschien was een van de kapellen wel gewijd aan het Jansleen en ligt hier een link met het Sint Jans Lam. We zullen het wel nooit precies te weten komen. De kerk zelf was gewijd aan Sint Michael. Een vergelijkbare afbeelding van deze gevelsteen staat ook op de oudste avondmaalsbeker uit 1601 en op het memoriebord in de kerk. Maar misschien is het ook wel een afbeelding van de eerste kerk in Berltsum uit de 11e eeuw.
Het is wel bijzonder, dat rond 1900 met deze zegels een link werd gelegd met de oude kerken in Berltsum vanaf de eerste kerkstichting. Eigenlijk verdienen deze stempels een betere plek dan in een stoffig sigarendoosje om te laten zien dat er al ca. 1000 jaar een kerk is in Berltsum.
Durk Osinga
